هشداری که والدین «آتنا»ها باید جدی بگیرند

 

این روزها که ماجرای غم‌انگیز قتل دختر هفت‌ساله، آتنا اصلانی،[1] موجب تأثّر و خشم جامعه شده‌است، بازخوانی این حدیث از امام کاظم (علیه‌السلام) خالی از لطف نیست:

 

...عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ الْجَلَّابِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ‏:

«إِذَا کَانَ الْجَوْرُ أَغْلَبَ مِنَ الْحَقِّ لَمْ یَحِلَّ لِأَحَدٍ أَنْ یَظُنَّ بِأَحَدٍ خَیْراً حَتَّى یَعْرِفَ ذَلِکَ مِنْهُ.»

 الکافی، ج‏۵، ص۲۹۸

 

محمدبن‌هارون گوید از امام کاظم (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمودند:

«آن‌هنگام که جور[2] بر حق[3] غالب گشت، بر احدی روا نیست که به دیگری گمانِ نیک بَرَد، تا زمانی که آن (نیکی) را در وی بیابد.»[4]

 

پاورقیــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] گفته می‌شود قاتلِ متجاوز، مرد ۴۲ساله‌ای بوده که ۲فرزند داشته و در محله‌ای که پدر آتنا دست‌فروشی می‌کرده، کارگاه رنگرزی داشته و آتنا و پدرش گاهی برای خوردن آب و دستشویی رفتن، به کارگاه او می‌رفته‌اند.

[2] «جور»: انحراف از طریق، خلافِ عدل.

[3] «حق»: صحت و درستی، خلافِ باطل.

[4] واضح است در زمانه، محیط یا شرایطی که انحراف بر درستی و بدی بر نیکی غالب باشد، اعتماد به افرادی که آزموده نشده‌باشند و برادری‌شان را ثابت نکرده‌باشند، بی‌جا، ساده‌لوحانه و خسارت‌بار است.

 

اثر دائم‌الوضو بودن

 

...عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِک قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:

«یا أَنَسُ أَکثِرْ مِنَ الطَّهُورِ یزِدِ اللَّهُ فِی عُمُرِک وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَکونَ بِاللَّیلِ وَ النَّهَارِ عَلَی طَهَارَةٍ فَافْعَلْ فَإِنَّک تَکونُ إِذَا مِتَّ عَلَی الطَّهَارَةِ شَهِیداً»

 الأمالی (للمفید)، ص۶۰

 

انس‌بن‌مالک از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل کرده‌است که فرمودند:

«ای انس! زیاد طهارت بگیر؛ تا خداوند بر عمرت بیفزاید.

اگر توانستی شبانه‌روز با طهارت باشی، این کار را بکن؛ زیرا اگر در حال طهارت بمیری، شهید خواهی بود.»

 

پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مقصود از طهارت، پاکی از حَدَث اکبر (آن‌چه غسل را واجب می‌کند) و حَدَث اصغر (آن‌چه وضو را باطل می‌کند) است.

 

لعن رشوه‌گیرنده، در کنار زناکار

 

...عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:

«لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص رَجُلًا یَنْظُرُ إِلَى‏ فَرْجِ‏ امْرَأَةٍ لَا تَحِلُ‏ لَهُ‏ وَ رَجُلًا خَانَ أَخَاهُ فِی امْرَأَتِهِ وَ رَجُلًا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَى نَفْعِهِ فَسَأَلَهُمُ الرِّشْوَةَ.»

 الکافی، ج‏۵، ص۵۵۹

 

از امام باقر (علیه‌السلام)‌ نقل شده‌است که فرمودند:

«رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله سه گروه را) لعنت کردند:

مردی که به عورت زنی که بر او حرام است، نگاه کند

مردی که به برادر (ایمانی)اش در مورد زنش خیانت کند

مردی که مردم به خدمتش نیاز داشته‌باشند و او از آنان رشوه بخواهد.»

 

وقتی به بچه‌ها قول می‌دهید، حتماً عمل کنید؛ چون...

 

...عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع:

«إِذَا وَعَدْتُمُ الصِّغَارَ فَأَوْفُوا لَهُمْ فَإِنَّهُمْ یرَوْنَ أَنَّکمْ أَنْتُمُ الَّذِینَ تَرْزُقُونَهُمْ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیسَ یغْضَبُ لِشَی‌ءٍ کغَضَبِهِ لِلنِّسَاءِ وَ الصِّبْیانِ.»

 عدةالداعی‌ونجاح‌الساعی، ص۸۴

 

از امام کاظم (علیه‌السلام) نقل شده‌است که فرمودند:‌

«هرگاه به کودکان وعده‌ای دادید، به آن عمل کنید؛

زیرا آن‌ها گمان می‌کنند این شما هستید که به آن‌ها روزی می‌رسانید.

به‌راستی که خداوند به‌اندازه‌ای که به‌خاطر زنان و کودکان خشمگین می‌شود، برای چیزی خشمگین نمی‌شود.»

 

اشتباه جبران‌ناپذیر عالم نابغه شیعه!!

 

انسان هرچه بزرگ‌تر می‌شود، اشتباهاتش بزرگ‌تر و خطرناک‌تر می‌شوند.

کمی پیش‌تر، مطلبی با عنوان «شیعیانی که در قتل اهل‌بیت دست داشتند» منتشر شد. در آن مطلب، این حدیث از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شد: «کسی که سخن ما (اهل‌بیت) را افشاء کند، ما را به‌اشتباه نکشته‌است، بلکه به‌عمد کشته‌است!»

خیلی پیش‌تر نیز در مطلبی با عنوان «وقتی امام از مناظره شاگرد جوانش کیف می‌کند» به تبحّر فوق‌العاده «هشام بن حکم» در فن مناظره و نیز علاقه امام صادق (علیه‌السلام) به وی اشاره شد.

 

هشام بن حکم،‌ از کودکی جویای حقیقت بود و در فن مناظره در شهر خود رقیبی نداشت. در نوجوانی از عمویش (که با امام صادق علیه‌السلام در ارتباط بود) می‌خواهد که او را نزد امام ببرد تا با ایشان مناظره کند! هشام، پس از چند برخورد دقیق و حساب‌شده امام، شیعه می‌شود و ازآن‌پس، مهارت خدادادی‌اش در فن مناظره را در جهت دفاع از اهل‌بیت و نشر اعتقادات صحیح به‌کار می‌گیرد.

با وجود احادیث مدح‌کننده‌ای که از امامان شیعه در مورد هشام بن حکم صادر شده‌است، جلالت قدر او، در میان علمای شیعه، ثابت‌شده است.

 

اما این «عالم بزرگ»، یک «اشتباه بزرگ» انجام داده‌است؛

او در شرایطی که باید طبق دستور امام کاظم (علیه‌السلام)، علی‌رغم تحریک بدخواهان و خواسته نفسش، دندان روی جگر می‌گذاشت و از دفاع از اهل‌بیت خودداری می‌کرد و وارد بحث و مناظره نمی‌شد، نتوانست خود را کنترل کند و آن‌قدر بی‌احتیاطی کرد که مقدمه شهادت امام کاظم (علیه‌السلام) را فراهم آورد و خود نیز آواره گشت.

هرچند هشام‌بن‌حکم، به‌خاطر نیت خیری که داشت، به تصریح روایات، عاقبت‌به‌خیر شد و مورد رحمت قرار گرفت، اما ماجرای این اشتباه او، خواندنی و عبرت‌آموز است:

 

... عَنْ أَبِی یَحْیَى وَ هُوَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ زِیَادٍ الْوَاسِطِیُّ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ، قَالَ: سَمِعْتُهُ یُؤَدِّی إِلَى هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ رِسَالَةَ أَبِی الْحَسَنِ (ع) قَالَ لَا تَتَکَلَّمْ فَإِنَّهُ قَدْ أَمَرَنِی أَنْ آمُرَکَ أَنْ لَا تَتَکَلَّمَ، قَالَ: فَمَا بَالُ هِشَامٍ یَتَکَلَّمُ وَ أَنَا لَا أَتَکَلَّمُ، قَالَ: أَمَرَنِی أَنْ آمُرَکَ أَنْ لَا تَتَکَلَّمَ وَ أَنَا رَسُولُهُ إِلَیْکَ. قَالَ أَبُو یَحْیَى: أَمْسَکَ هِشَامُ بْنُ الْحَکَمِ عَنِ الْکَلَامِ شَهْراً لَمْ‏ یَتَکَلَّمْ‏ ثُمَ‏ تَکَلَّمَ‏، فَأَتَاهُ‏ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْحَجَّاجِ، فَقَالَ لَهُ: سُبْحَانَ اللَّهِ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ تَکَلَّمْتَ وَ قَدْ نُهِیتَ عَنِ الْکَلَامِ! قَالَ مِثْلِی لَا یُنْهَى عَنِ الْکَلَامِ، قَالَ أَبُو یَحْیَى: فَلَمَّا کَانَ مِنْ قَابِلٍ، أَتَاهُ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْحَجَّاجِ، فَقَالَ لَهُ: یَا هِشَامُ قَالَ لَکَ أَ یَسُرُّکَ أَنْ تَشْرَکَ فِی دَمِ امْرِئٍ مُسْلِمٍ قَالَ لَا، قَالَ وَ کَیْفَ تَشْرَکُ فِی دَمِی فَإِنْ سَکَتَ وَ إِلَّا فَهُوَ الذَّبْحُ فَمَا سَکَتَ حَتَّى کَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا کَانَ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ).

 رجال‌‌الکشی، ص۲۷۰

 

ابویحیی (اسماعیل‌بن‌زیاد) گوید: از عبدالرحمان‌بن‌حجّاج شنیدم که نامه‌ی امام کاظم (علیه‌السلام) را به هشام‌بن‌حکم تحویل داد و به او گفت: «مناظره نکن؛ که امام به من دستور داده‌است به تو دستور دهم مناظره نکنی!»

هشام هم‌چنان مناظره می‌کرد ولی من مناظره نمی‌کردم.

عبدالرحمان (مجدداً برای یادآوری) به هشام گفت: «حضرت به من دستور داده‌است به تو دستور دهم مناظره نکنی! من پیام‌آور ایشان به سوی تو هستم.»

ابویحیی گوید: هشام یک ماه از مناظره خودداری کرد، سپس شروع به مناظره نمود.

پس عبدالرحمان‌بن‌حجاج نزد هشام رفت و به او گفت: «سبحان الله! ای ابامحمد! باز که مناظره کردی، درحالی‌که من تو را از مناظره باز داشته‌بودم!»

هشام گفت: «کسی مثل من را، نمی‌توان از مناظره باز داشت!»

ابویحیی گوید: سال بعد، عبدالرحمان‌بن‌حجاج (که احتمالاً به حج رفته‌بود و خدمت امام رسیده‌بود و دستورات جدید را دریافت کرده‌بود و به عراق بازگشته‌بود) به هشام گفت:

حضرت فرمودند به تو بگویم:‌ «ای هشام! آیا خوش‌حال می‌شوی که در ریختن خون مسلمانی شریک شوی؟»

هشام گفت: نه.

فرمودند: «پس چه‌طور می‌خواهی در ریختن خون من شریک شوی؟! اگر سکوت کردی، که هیچ، وگرنه، این کار تو (مناظره و بحث علمی با مخالفان)، ذبحِ من است.»

ابویحیی گوید: هشام سکوت نکرد، تا این‌که آن اتفاقات برای امام رخ داد.

 

اگر مرد متأهل یا مجردی، چشمش به زنی افتاد و دلش رفت، چه کند؟

 

امام صادق، از پدرشان، از پدرانشان نقل کرده‌اند که امیر مؤمنان (علیهم‌السلام) در یک جلسه، چهارصد نکته به یارانشان آموختند که به صلاح دین و دنیای هر مسلمانی است. فرمودند:

 

«...إِذَا رَأَی أَحَدُکمُ امْرَأَةً تُعْجِبُهُ فَلْیأْتِ أَهْلَهُ فَإِنَّ عِنْدَ أَهْلِهِ مِثْلَ مَا رَأَی وَ لَا یجْعَلَنَّ لِلشَّیطَانِ إِلَی قَلْبِهِ سَبِیلًا وَ لْیصْرِفْ بَصَرَهُ عَنْهَا فَإِنْ لَمْ تَکنْ لَهُ زَوْجَةٌ فَلْیصَلِّ رَکعَتَینِ وَ یحْمَدُ اللَّهَ کثِیراً وَ یصَلِّی عَلَی النَّبِی وَ آلِهِ ص ثُمَّ لْیسْأَلِ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنَّهُ یبِیحُ لَهُ بِرَأْفَتِهِ مَا یغْنِیه...»

 الخصال، ج۲، ص۶۳۷

 

«...هرگاه یکی از شما زنی را دید که او را سخت به شگفتی واداشت، نزد همسرش برود؛ زیرا مانندِ آن‌چه دیده‌است، نزد همسرش نیز هست. شیطان را به قلبش راه ندهد و چشمش را از آن زن برگرداند.

اگر همسری ندارد، دو رکعت نماز بخواند، خداوند را بسیار حمد کند و بر پیامبر و خاندانش صلوات فرستد، آن‌گاه از خداوند بخواهد از فضلش به او بدهد. خداوند از روی محبتش، او را بی‌نیاز می‌گرداند...»

 

بترس اگر گناه می‌کنی و نعمت بر تو می‌بارد!

 

امیر مؤمنان (علیه‌السلام) فرمودند:

«یَا ابْنَ آدَمَ إِذَا رَأَیْتَ رَبَّکَ سُبْحَانَهُ یُتَابِعُ عَلَیْکَ نِعَمَهُ وَ أَنْتَ تَعْصِیهِ فَاحْذَرْهُ‏.»

 نهج‌البلاغة، ص۴۷۲، الحکمة۲۵

 

«ای فرزند آدم! هرگاه دیدی پروردگارت نعمت‌هایش را پی‌درپی بر تو نازل می‌کند، درحالی‌که تو نافرمانی‌اش می‌کنی، از این وضعیت سخت بترس.»

 

پانوشتــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

این هشدار حضرت امیر، اشاره به قانون «استدراج» دارد که در قرآن (آل‌عمران:۱۷۸، قلم:۴۵، أعراف:۱۸۲ و أنعام:۴۴) و بسیاری احادیث به آن اشاره شده‌است؛

وقتی کسی علی‌رغم این‌که حق را می‌شناسد و حجت بر او تمام شده، اما خود را به آن‌راه می‌زند، انکار می‌نماید و سرکشی می‌کند، خداوند نعمت‌هایش را یکی‌پس‌ازدیگری بر او نازل می‌کند تا به آن‌ها مشغول گردد، از توبه و بازگشت به سوی خداوند غافل شود، پله‌پله نزول کند و به عذابی شدید گرفتار آید.