در برخی احادیث، بوسیدن دست دیگران نهی شدهاست.
در حدیث زیر، علت این نهی ذکر شدهاست:
و قَالَ الرِّضَا ع:
«لَا یُقَبِّلِ الرَّجُلُ یَدَ الرَّجُلِ فَإِنَّ قُبْلَةَ یَدِهِ کَالصَّلَاةِ لَهُ.»
تحفالعقول، ص۴۵۰
امام رضا (علیهالسلام) فرمودند:
«هیچ مردی نباید دست مردی دیگر را ببوسد؛ چراکه بوسیدن دست او، مانند نماز خواندن برای اوست.»
البته این نهی، استثنائی نیز دارد:
...عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
«لَا یُقَبَّلُ رَأْسُ أَحَدٍ وَ لَا یَدُهُ إِلَّا یَدُ رَسُولِ اللَّهِ ص أَوْ مَنْ أُرِیدَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص.»
الکافی، ج۲، ص۱۸۵
از امام صادق (علیهالسلام) نقل شدهاست که فرمودند:
«سر و دست هیچکس نباید بوسیده شود، مگر دست رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) یا کسی که بهسبب (بوسیدن دستِ) او، (بوسیدن دستِ) رسول خدا اراده شود.»
از مصادیق کسانی که انسان آنها را در جایگاه رسول خدا قرار میدهد، اهلبیت (علیهمالسلام) هستند:
...عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَزْیَدٍ صَاحِبِ السَّابِرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَتَنَاوَلْتُ یَدَهُ فَقَبَّلْتُهَا فَقَالَ:
«أَمَا إِنَّهَا لَا تَصْلُحُ إِلَّا لِنَبِیٍّ أَوْ وَصِیِّ نَبِیٍّ.»
الکافی، ج۲، ص۱۸۵
علیبنمَزید گوید: خدمت امام صادق (علیهالسلام) رسیدم، دست ایشان را گرفتم و بوسیدم. حضرت فرمودند:
«بدان که این کار درست نیست، مگر برای یک پیامبر یا وصیّ یک پیامبر.»
پانوشتــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
با توجه به آنچه ذکر شد (بهویژه حدیث دوم)، به نظر میرسد علاوه بر پیامبر و اوصیاء ایشان (علیهمالسلام)، بوسیدن دست کسانی که انسان آنها را در جایگاه پیامبر قرار میدهد و با احترام به آنها، گویا به پیامبر احترام میگذارد، نیز جایز است؛
مانند عالمان خداشناس و دینشناسی که به وظیفهی پیامبرگونهی خود، که همانا راهبریِ مردم است، عمل میکنند.
مشخص است که مقصود از عالم، در اینجا، عالمِ دینشناس است؛ چنانچه از امام صادق (علیهالسلام) نقل شدهاست که فرمودند:
«إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ وَ ذَاکَ أَنَّ الْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُورِثُوا دِرْهَماً وَ لَا دِینَاراً وَ إِنَّمَا أَوْرَثُوا أَحَادِیثَ مِنْ أَحَادِیثِهِمْ فَمَنْ أَخَذَ بِشَیْءٍ مِنْهَا فَقَدْ أَخَذَ حَظّاً وَافِراً.»
الکافی، ج۱، ص۳۲
«بهراستی که عالمان، وارثان پیامبراناند؛ چراکه پیامبران درهم و دیناری از خود به ارث نگذاشتهاند و تنها بخشی از احادیث خود را به ارث گذاشتهاند. پس هرکس مقداری از این احادیث را برگیرد (و عمل نماید)، بهرهای فراوان بردهاست.»