از نگاه اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، تفکّر موجب بیداریِ قلب است و ساعتی را به تفکر نشستن، برتر است از شبی را به عبادت برخاستن.
اما این چه تفکری است که موجب بیداری دل می‌شود؟
ملاحظه بفرمایید…
…عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْحَسَنِ الصَّیْقَلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَمَّا یَرْوِی النَّاسُ «أَنَّ تَفَکُّرَ سَاعَةٍ خَیْرٌ مِنْ قِیَامِ لَیْلَةٍ.» قُلْتُ: کَیْفَ یَتَفَکَّرُ؟ قَالَ: «یَمُرُّ بِالْخَرِبَةِ أَوْ بِالدَّارِ فَیَقُولُ أَیْنَ سَاکِنُوکِ أَیْنَ بَانُوکِ مَا بَالُکِ لَا تَتَکَلَّمِینَ.»
الکافی، ج۲، ص۵۴
از حسن بن زیاد صَیقل نقل شده است:
از امام صادق (علیه‌السلام) درباره حدیثی که مردم (اهل‌سنت) [از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله] نقل می‌کنند، سؤال کردم؛ این‌که: «ساعتی تفکر، بهتر است از (به عبادت) برخاستنِ یک شب.»
به ایشان عرض کردم:
(انسان) چه‌گونه تفکر کند؟
حضرت فرمودند:
«از خرابه‌ای یا خانه‌ای (متروکه) عبور کند و (خطاب به آن خانه‌ی خرابه) بگوید: کسی که در تو ساکن بود، کجاست؟ کسی که تو را ساخت، کجاست؟ تو را چه شده است که سخن نمی‌گویی؟»
…عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ إِدْمَانُ التَّفَکُّرِ فِی اللَّهِ وَ فِی قُدْرَتِهِ.»
الکافی، ج۲، ص۵۵
از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است:
«بهترین عبادت، تفکرِ پیوسته درباره خداوند و درباره قدرت اوست.»
…عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع یَقُولُ: «لَیْسَ الْعِبَادَةُ کَثْرَةَ الصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ إِنَّمَا الْعِبَادَةُ التَّفَکُّرُ فِی أَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.»
الکافی، ج۲، ص۵۵
از امام رضا (علیه‌السلام) نقل شده است:
«عبادت، نماز و روزه‌ی زیاد نیست، بلکه عبادت، تفکر کردن در امر (کارهای) خداوند (عزّوجلّ) است.»
پاورقیـــــــــــــــــــــــــــــــــ
البته باید توجه داشت: این‌که ساعتی تفکر، از شبی به عبادت برخاستن برتر است، به این معنا نیست که تفکر، می‌تواند جای‌گزین شب‌زنده‌داری شود. هر دو باید در کنار هم باشند؛
از امام صادق، از امیرالمؤمنین (علیهماالسلام) نقل شده است:
«نَبِّهْ بِالتَّفَکُّرِ قَلْبَکَ وَ جَافِ عَنِ اللَّیْلِ جَنْبَکَ وَ اتَّقِ اللَّهَ رَبَّکَ.»
الکافی، ج۲، ص۵۴
«قلبت را با تفکّر (از خواب غفلت) بیدار کن و پهلویت را از بستر شب دور کن (شب‌زنده‌داری کن) و از (عذابِ) خداوند؛ پروردگارت، بترس.»
پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
چرا این‌قدر به «تفکر» توصیه شده است؟
از امام صادق، از امیرالمؤمنین (علیهماالسلام) نقل شده است:
«إِنَّ التَّفَکُّرَ یَدْعُو إِلَى الْبِرِّ وَ الْعَمَلِ بِهِ.»
الکافی، ج۲، ص۵۵
«تفکر، (انسان را) به نیکی و عمل به نیکی دعوت می‌کند.»
مطلب مرتبط پیشین:
«معجزه تفکر (۱)»
