فرزندانی پرسشگر بار بیاوریم
کودکان ذاتاً کنجکاو هستند. آنها در سنین مختلف با ناشناختهها و نادانستههایی مواجه میشوند و برای کسب شناخت و آگاهی، گاه تجربه میکنند و گاه از کسانی که احساس میکنند از آنها آگاهترند، پرسش میکنند.
روحیه خدادادیِ پرسشگری، روحیهی بسیار مفیدی است که در حدیث زیر به یکی از فواید آن اشاره شده است:
قالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ:
«مَنْ سَأَلَ فِی صِغَرِهِ أَجَابَ فِی کِبَرِهِ.»
عیون الحکم و المواعظ، ص۴۴۷
از امیر مؤمنان (علیهالسلام) نقل شده است:
«هرکه در خردسالی سؤال کند، در بزرگسالی پاسخ خواهد داد.»
پانوشتـــــــــــــــــــــــــــــــــ
کسی که سؤالات و ابهامات خودش رفع شده باشد، میتواند تجربیاتش را از راهی که رفته برای دیگران بازگو کند و سؤالات و ابهامات آنها را نیز رفع کند.
اگر بخواهیم عکسالعمل والدین در قبال این روحیه کودکان را آسیبشناسی کنیم، میتوانیم در این رابطه به سه آسیب اشاره نماییم:
۱) بعضی پدر و مادرها، بهخاطر مشغله زیاد، بیحوصلگی یا تصور اینکه کودک نباید زیاد سؤال بپرسد و فضول بار بیاید، از سؤالات فرزندشان سَرسَری عبور میکنند یا اصلاً پاسخ نمیدهند. در نتیجه این روحیه را در فرزندان خود از بین میبرند.
۲) بعضیها پاسخ میدهند، اما غلط پاسخ میدهند. این پدر و مادرها توجه ندارند که ذهن کودک خالی است و پاسخشان، چون اولین پاسخ است، در ذهن آنها ثبت خواهد شد. بنابراین والدین باید توجه داشته باشند که به کودکشان پاسخ غلط ندهند و اگر چیزی را نمیدانند، یا از کودکشان فرصت بگیرند تا در مورد آن تحقیق کنند و بعد پاسخش را بدهند یا کودک را به فرد آگاه و مورد اعتمادی ارجاع دهند.
۳) آسیب قابل ذکر دیگر، این است که بعضی والدین از آنطرف بام میافتند! یعنی پاسخ کودک را خیلی سریع و تمام و کمال میدهند. به این ترتیب، این فرصت را از فرزندشان میگیرند که به تأمل و تفکر و کنجکاویشان ادامه دهند و خود به پاسخ برسند. این والدین در واقع، به طریق دیگری روحیه کنجکاوی را در فرزندشان میخشکانند.
بنابراین رفتار صحیح در قبال پرسشگری کودک، این است که والدین برای سؤالات کودک اهمیت قائل باشند، اما پاسخ را بهشکل لقمههای جویدهشده در دهان او نگذارند، بلکه با سرنخهایی که به او میدهند، کمکش کنند تا خود به پاسخ برسد.