در روایات، به‌شدت از «درخواست از دیگران» نهی شده‌است، به عنوان نمونه:
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به ابوذر فرمودند:
«یَا أَبَا ذَرٍّ إِیَّاکَ وَ السُّؤَالَ فَإِنَّهُ ذُلٌّ حَاضِرٌ وَ فَقْرٌ تَتَعَجَّلُهُ وَ فِیهِ حِسَابٌ طَوِیلٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.»
«ای ابوذر! از درخواست (از دیگران) بپرهیز، که درخواست کردن، موجب می‌شود: در آن لحظه خوار شوی، بعد دچار فقر شوی، و در روز قیامت، رسیدگی به حسابت طولانی شود.»
من‌لایحضره‌الفقیه، ج۴، ص۳۷۵
اما این نهی، در سه مورد استثناء شده‌است:
از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده‌است:
«عثمان بن عفوان بر درب مسجد نشسته‌بود، که مردی نزد او رفت و درخواست (پول) کرد.
عثمان دستور داد پنج درهم (سکه نقره) به او بدهند.
آن مرد به عثمان گفت: مرا راهنمایی کن (تا پول بیشتری جمع کنم).
عثمان با دستش به گوشه‌ای از مسجد که امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) و عبدالله بن جعفر[1] آنجا بودند، اشاره کرد و به او گفت: آن‌طرف، آن جوانان را که می‌بینی...
پس آن مرد نزد ایشان رفت و سلام کرد و از آن‌ها درخواست (پول) کرد.
امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) فرمودند:
«یَا هَذَا إِنَّ الْمَسْأَلَةَ لَا تَحِلُّ إِلَّا فِی إِحْدَى ثَلَاثٍ دَمٍ مُفْجِعٍ أَوْ دَیْنٍ مُقْرِحٍ أَوْ فَقْرٍ مُدْقِعٍ. فَفِی أَیّهَا تَسأَلُ؟»
«ای مرد! درخواست کردن جایز نیست، مگر در سه مورد:
خون‌بهای مصیبت‌وار،
بدهیِ جان‌کاه،
و فقر زمین‌گیرکننده.[2]
حال، درخواست تو برای کدام‌یک از این‌هاست؟»
آن مرد عرض کرد: در مورد یکی از این سه مورد.
پس امام حسن (علیه‌السلام) دستور دادند پنجاه دینار (سکه طلا) به او بدهند،[3]
امام حسین (علیه‌السلام) نیز دستور دادند چهل و نه دینار به او بدهند،
عبدالله بن جعفر نیز دستور داد چهل و هشت دینار به او بدهند...»[4]
الخصال، ج۱، ص۱۳۵
پاورقیــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] همسر حضرت زینب (سلام‌الله علیها).
[2] یعنی فقط در مواردی که حقیقةً انسان مضطر باشد و چاره‌ای نداشته باشد.
[3] جالب است که حضرات دیگر کنکاش نکردند و ریز نشدند. تنها خواستند آگاهی دهند و حجت را تمام کنند.
[4] این ادب نیز زیبا و قابل توجه است که انسان از بزرگ‌تر پیشی نگیرد.
